Άριελ Κωνσταντινίδη: «Είναι ανοησία ότι δυσφημίζεται ο χώρος της Υποκριτικής. Ξεκαθάρισμα είναι»

Η Άριελ Κωνσταντινίδη είναι ηθοποιός από τα παιδικά της χρόνια. Έκανε τα πρώτα της βήματα στην Υποκριτική όταν ήταν εννέα ετών και στο πλευρό της μεγάλης ηθοποιού του ελληνικού κινηματογράφου Αλίκης Βουγιουκλάκη. Έχει συμμετάσχει και πρωταγωνιστήσει σε δεκάδες τηλεοπτικές σειρές, ενώ έχει δώσει τη φωνή της σε πολλούς χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων που αγαπήσαμε. Το τελευταίο χρονικό διάστημα, βγαίνουν στη δημοσιότητα πολλές καταγγελίες από Έλληνες ηθοποιούς για σωματική, λεκτική κακοποίηση ή σεξουαλική παρενόχληση κυρίως από σκηνοθέτες του χώρου. Η Άριελ Κωνσταντινίδη εξομολογήθηκε δημόσια σε τηλεοπτική εκπομπή ότι έχει υποστεί επανειλημμένα εκφοβισμό και σεξουαλική παρενόχληση στα παρασκήνια, αλλά ακόμη και επάνω στη σκηνή εν ώρα παράστασης. Κάθεται «στον καναπέ» μας και μιλάει στον Άγγελο Χόρτη για την καριέρα της, τις δύσκολες καταστάσεις τις οποίες για να αντιμετωπίσει έκανε ψυχοθεραπεία, ενώ στέλνει ηχηρό μήνυμα σε όσους υπέστησαν εκφοβισμό και παρενόχληση στον χώρο εργασίας τους.

 

Γνωρίζουμε ότι ξεκινήσατε την καριέρα σας στο πλευρό της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Με ποιον τρόπο σας μάγεψε η Υποκριτική τότε; Τι θυμάστε από εκείνα τα χρόνια;

Ξεκίνησα να κάνω διαφημιστικά και παιδικό θέατρο από τεσσάρων ετών. Η Βουγιουκλάκη μπήκε στη ζωή μου λίγο αργότερα, όταν ήμουν επτά ή εννιά. Ήταν όταν συμμετείχα στην ταινία «Πονηρό Θηλυκό, Κατεργάρα Γυναίκα». Εκεί είχαμε πολύ λίγη επαφή. Μετά, το 1981, όταν έκανε την ακρόαση για το μιούζικαλ «Άννυ», την γνώρισα εκεί πολύ καλύτερα. Ήταν παραγωγός της παράστασης.

 «Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν μητρική και ταυτόχρονα απόλυτη επαγγελματίας»

Από την Αλίκη Βουγιουκλάκη τι είναι αυτό που θυμάστε πιο έντονα;

Το πόσο μητρική ήταν και ταυτόχρονα απόλυτη επαγγελματίας. Με αντιμετώπιζε ως παιδί, αλλά και ως επαγγελματία. Ήμουν σε πολύ μικρή ηλικία τότε. Ήταν εξαιρετική ως επιχειρηματίας η ίδια. Ανεξάρτητα από το υποκριτικό της ταλέντο, το ταλέντο της στην επιχείρηση και στην παραγωγή που είχε στήσει για τον εαυτό της, για το θέατρο και τις ενασχολήσεις της, είναι πάρα πολύ εντυπωσιακό ακόμη και τώρα που το αναλογίζομαι.

 

Η Άριελ Κωνσταντινίδη σε μικρή ηλικία μαζί με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Πηγή φωτογραφίας: mytheatro.gr

Υπάρχει κάποιος ρόλος που να νιώθετε ότι σας εκφράζει ιδιαίτερα;

Όχι. Ό,τι έχω παίξει περιέχει λίγο έως πολύ και κάποια δικά μου στοιχεία, αλλά όχι κάτι περισσότερο.

Έχετε «δανείσει» τη φωνή σας σε πολλές ξένες παραγωγές. Πότε ξεκινήσατε τη μεταγλώττιση και πώς ήρθε στη ζωή σας;

Την μεταγλώττιση την ξεκίνησα, αν θυμάμαι καλά, στις αρχές τις δεκαετίας του '90, με μία παραγωγή του Mega που ονομαζόταν «Μικρή Γοργόνα». Εκεί, κάνοντας την Άριελ.

Η Άριελ Κωνσταντινίδη μαζί με την ηθοποιό φωνής Υρώ Μιχαλακάκου στο στούντιο Sierra Post. Από την ηχογράφηση της σειράς «Πάτι, η πιο Όμορφη Ιστορία» το 2010. Πηγή φωτογραφίας: tlife.gr.

 «Συγκινούμουν κάθε φορά που μεταγλώττιζα την Μπελ»

Έχετε κάποιον αγαπημένο ρόλο μεταγλώττισης;

Τους λατρεύω όλους. Φυσικά, κάποιες από τις ηρωίδες της Disney τις λατρεύω πολύ ιδιαίτερα. Αυτές είναι η Μπελ και η Σταχτοπούτα που έκανα στις πρώτες ταινίες. Για παράδειγμα, κάνοντας την Μπελ κάθε φορά συγκινούμουν πάρα πολύ. Με αυτόν τον ρόλο ταυτίζομαι πάρα πολύ και κλαίω, συγκινούμαι πάρα πολύ. Επίσης, η Γουέντι είναι πάρα πολύ αγαπημένη μου από το Toy Story. Η Γουέντι είναι και στον Πήτερ Παν και νομίζω ότι τις μπέρδεψα. Ιδιαίτερα, ένα τραγούδι που λέει κάποια στιγμή, ένα νανούρισμα, είναι αυτό που βάζω κάθε χρόνο στην γιορτή της μητέρας.

 

Η Άριελ Κωνσταντινίδη στο στούντιο Sierra Post το 2010. Πηγή φωτογραφιών: tlife.gr.

«Νιώθω ηθική υποχρέωση να μιλήσω για την παρενόχληση και τον εκφοβισμό που έχω δεχτεί»

Με αφορμή τις πρόσφατες καταγγελίες περιστατικών παρενόχλησης ή κακοποίησης σε επαγγελματικούς χώρους, έχετε μοιραστεί δημόσια κάποιες δικές σας δύσκολες καταστάσεις που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε παλαιότερα. Αναφέρατε ότι έχετε δεχτεί παρενόχληση και εκφοβισμό. Νιώθετε ότι θα θέλατε να μας μιλήσετε τώρα γι' αυτό;

Έχω ηθική υποχρέωση να το κάνω. Αυτό πιο πολύ έχει να κάνει με το ότι χρειαζόμαστε την αφύπνιση. Για μένα όλο αυτό ξεκίνησε με πάρα πολύ μεγάλη ορμή από την στιγμή που γέννησα, έχω δύο αγόρια μικρά σε ηλικία, και άρχισα να αναλογίζομαι ότι έχουμε κάποιες πεποιθήσεις λανθασμένες. Αυτό έχει να κάνει με κάποιες κακές καταστάσεις οι οποίες στα παλαιότερα χρόνια ήταν σχεδόν «νομιμοποιημένες». Δηλαδή, ότι στο σχολείο θα υπάρχουν πολύ αυστηροί δάσκαλοι, σε σημείο που θα τους επιτρέπει να προσβάλλουν την αξιοπρέπεια των μαθητών ή να κάνουν πάρα πολλούς υπαινιγμούς σε σχέση με την οικογένεια, όπως και γινόταν. Αυτό δεν έχει να κάνει με το σχολείο και με την ιδιότητα του καθηγητή. Και βέβαια, δεν έλειπαν οι προκλητικές και σεξιστικές συμπεριφορές. Η γνώμη μου είναι ότι σε όλους τους εργασιακούς χώρους έχουν να κάνουν αυτά. Αυτό που πρέπει να αποφασίσουμε να κάνουμε, είναι να καταλάβουμε πόσο σπουδαίος ρόλος είναι το να μεγαλώνεις ένα παιδί και στο πώς πρέπει να διαμορφώνεις τα όρια, έτσι ώστε να υπάρχει ο απόλυτος σεβασμός και ένα παιδί να ξέρει πώς πρέπει να προστατεύει τον εαυτό του. Αυτό μόνο μέσα στην οικογένεια το μαθαίνει και όχι με λόγια. Ένα παιδί, απ' ό,τι μας λένε, μιμητικά θα κάνει αυτό που κάνει η μαμά και ο μπαμπάς. Αν δεν υπάρχουν δύο άνθρωποι που σέβονται ο ένας τον άλλον, χωρίς υποστήριξη και συνεργασία μέσα από αγάπη και όχι μέσα από αδυναμίες ή φόβους, δεν θα μπορέσουμε να προστατεύσουμε πραγματικά τα παιδιά μας και να φτιάξουμε μια κοινωνία με αλληλεγγύη.

Η Άριελ Κωνσταντινίδη με τον ηθοποιό Χάρη Ρώμα. Πηγή φωτογραφίας: bovary.gr

Πότε νιώσατε την ανάγκη και τι σας έκανε να πάρετε την απόφαση να μιλήσετε; Εκτός, βέβαια, από τις καταγγελίες της κας. Μπεκατώρου.

Νομίζω ότι κατά καιρούς τα τελευταία χρόνια, αφότου γέννησα, κάνοντας ψυχοθεραπεία για 13 χρόνια, διαπίστωνα ότι μεταξύ αυτών που έχω περάσει από πολύ μικρή ηλικία ήταν και αυτό. Την ψυχοθεραπεία δεν την έκανα με αφορμή αυτό, αλλά και αυτό είναι μέσα στα πράγματα που σου αφήνουν τραύματα. Και όταν ένα παιδί μπαίνει από μικρή ηλικία σε έναν επαγγελματικό χώρο, αυτά σιγά-σιγά μαζεύονται. Μετά την εξομολόγηση της Σοφίας Μπεκατώρου, είχα προγραμματισμένη μια συνέντευξη στην οποία η δημοσιογράφος με ρώτησε τι έχω να πω για το θέμα αυτό. Εκεί, πάρα πολύ απλά, μού βγήκε και εμένα να πω και για τον δικό μας χώρο, ακόμα όμως και για τον χώρο του σχολείου. Θέλω να σας αναφέρω ένα παράδειγμα για να δείξω πόσο για τις προηγούμενες γενιές είχε εγκατασταθεί ως «κανονικότητα» αυτή η κατάσταση. Τα «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» είναι μια ταινία που αγαπάμε όλοι. Στην ταινία μια μαθήτρια ερωτεύεται τον καθηγητή της Ιατρικής, γίνονται ζευγάρι κ.λπ. Όλη η κοινωνία χαίρεται που το βλέπει αυτό. Αν δείτε τις ηλικίες, δεν είναι δυνατόν στο 2021 να λέμε ότι είναι καλό ένα κορίτσι 15-16 ετών να παρατάει το σχολείο γιατί παντρεύεται και γίνεται «κυρία». Οπότε, θέλει πάρα πολύ προσοχή το πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και το τι βάσεις και όρια θέτουμε.

«Ποτέ δεν είχαμε ομοψυχία στον κλάδο μου. Υπάρχει πολύς ανταγωνισμός»

Κατανοητό. Πολλά πράγματα, άλλωστε, σε ελληνικές ταινίες έχουν σχολιαστεί.

Ναι, αλλά, ξέρετε, η γυναίκα έχει περάσει δια πυρρός και σιδήρου. Και τώρα όλα αυτά, απλώς μου έρχονται στο μυαλό, διότι δεν θα καθόμουν ποτέ να σκεφτώ «Πω πω! Τι λέει τώρα αυτός ο μύθος»! Ας πούμε, σκεφτόμουν πολύ πρόσφατα, και όταν επέλεγα τα παραμύθια που θα πω στα παιδιά μου, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι είναι αγόρια, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα η Σταχτοπούτα και οι άλλες ηρωίδες να σώζονται μόνο από έναν πρίγκιπα και πως ό,τι αυτός προσφέρει υπερκαλύπτει τις ανάγκες ενός θηλυκού. Το να προβάλλει δηλαδή μια ασφάλεια περισσότερο υλική και όχι συναισθηματική. Και δεν υπάρχει η Ωραία Κοιμωμένη, η πριγκίπισσα που κοιμάται και μόνο το παλικάρι μπορεί να την ξυπνήσει. Θέλω να πω ότι είναι πολύ παλιές και καλά εγκατεστημένες πεποιθήσεις που μεγαλώνουμε με αυτές και έχουν γίνει πολλές ζημιές. Θέλει μεγάλη αναθεώρηση. Με χαροποιεί το γεγονός ότι η κατάσταση με τον κορονοϊό φέρνει στον κλάδο μου από πέρυσι αυτή την αναστάτωση, μπας και γίνουν αυτά που χρειάζονται να γίνουν. Δηλαδή, την δράση του Σωματείου και το να είμαστε μια φωνή και να έχουμε ομοψυχία. Που ποτέ δεν είχαμε άλλωστε. Είναι ένας κλάδος με πάρα πολύ ανταγωνισμό, πάρα πολλές ευαισθησίες και εγωκεντρισμούς ενδεχομένως, αλλά αν υπάρχουν νόμοι και βάσεις, αυτό θα κάνει καλό σε όλους.

 

Αυτές τις μέρες που βγαίνουν όλες αυτές οι καταγγελίες στη δημοσιότητα, υπάρχει εξέλιξη ως προς τον τρόπο που βλέπει η κοινωνία τέτοια περιστατικά πιστεύετε; «Ωριμάζει» περισσότερο ο κόσμος σε τέτοιου είδους «ευαίσθητα» θέματα;

Όχι. Αυτό θα γίνει σταδιακά. Σιγά-σιγά ξυπνάει, είναι η αρχή. Θα πάρει πάρα πολύ καιρό, αλλά τουλάχιστον γίνεται κάτι. Αυτό που θα με χαροποιήσει πάρα πολύ είναι, σε όλους τους κλάδους, να μπορέσει να βρει θέση και βήμα και μια γυναίκα που εργάζεται ως νοσηλεύτρια σε ένα νοσοκομείο ή σε έναν οργανισμό, ή σε ένα γραφείο και οπουδήποτε. Μακάρι, και μόνο το διαδίκτυο μπορεί να το δώσει αυτό, γιατί δεν θα της δώσουν εύκολα βήμα στην τηλεόραση. Εμείς έχουμε πιο εύκολο βήμα. Αλλά μπορεί μέσω διαδικτύου, με το να πάει σε ένα αστυνομικό τμήμα, να πάει σε έναν δικηγόρο, μήπως και βρει το δίκιο της. Αλλά και η ενδοοικογενειακή βία, η οποία είναι πάρα πολύ μεγάλη.

 

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη είχε μοιραστεί μια «ιδιαίτερη» εμπειρία της από τον Νίκο Φώσκολο στα γυρίσματα της ταινίας «Υπολοχαγός Νατάσα». Είπε ότι είχε βάλει να την πετάξουν στο έδαφος πάνω από μία φορά προκειμένου «να προσαρμοστεί στο ρόλο». Η ίδια είχε δηλώσει ότι πίστευε ότι αυτό το έκανε για να την «υποτάξει». Ζήσατε εσείς κάτι ανάλογο στη «Λάμψη» ή στο «Καλημέρα Ζωή»;

Όχι. Εγώ όταν συμμετείχα στη «Λάμψη» ο Νίκος Φώσκολος δεν σκηνοθετούσε, έγραφε μόνο το σενάριο. Υπήρχαν δύο άλλοι σκηνοθέτες στο στούντιο, οπότε με αυτούς είχα συνεργασία.

«Σκηνοθέτης με υποχρέωνε να πίνω καθαρό οινόπνευμα στη σκηνή. Αρρώσταινα! Πάσχιζα για να πω τα λόγια μου»

Θα χαρακτηρίζατε κάτι τέτοιο ως ανάρμοστη συμπεριφορά από τον Νίκο Φώσκολο;

Από οποιονδήποτε σκηνοθέτη, αλλά, ξέρετε, για εμάς ήταν μια δεδομένη κατάσταση. Δηλαδή, οι πολύ μεγάλες ζημιές γίνονται από τη σχολή και από την νοοτροπία που υπήρχε από όλους, και υπάρχει ακόμα, ότι μια παράσταση είναι πάνω απ' όλα. Πρόκειται για άγραφο νόμο. Το παιδί σου κηδεύεις, στην παράσταση θα πας! Είσαι στην εντατική; Θα βγεις για να γίνει η παράσταση! Έχω παίξει με κήλη στην σπονδυλική στήλη, με σπασμένο δάχτυλο, με κολικό, με ό,τι θέλετε... Και αυτό ισχύει για όλους, ανεξάρτητα από την συναισθηματική φόρτιση. Ήμουν στην κηδεία του μπαμπά μου και το βράδυ είχα δύο παραστάσεις. Είναι πάρα πολύ σκληρή δουλειά, και αυτός ο άγραφος νόμος λέει ότι θα υποφέρεις και θα κάνεις τα πάντα. Μου έτυχε σκηνοθέτης να απαιτεί από εμένα να πίνω καθαρό οινόπνευμα, γιατί δεν μπορούσε να βρεθεί τρόπος να εφαρμοστεί ένα τρικάκι. Έπρεπε να πίνω ένα κονιάκ και το τρικ ήταν ότι μπορούσα να βάλω φωτιά σε ένα χριστουγεννιάτικο ποτό και να ζεστάνω τα χέρια μου. Ακολουθούσε μια πάρα πολύ μεγάλη σκηνή, θυμάμαι, για πάρα πολλές σελίδες, πίνοντας αυτό. Δεν μπορούσε να βγει το τρικ στην παράσταση και λίγο πριν την πρεμιέρα μού λέει «Δεν ανάβει, δεν βγαίνει η φωτιά, δεν φαίνεται καλά κάτω. Θα βάλουμε οινόπνευμα». Ουσιαστικά με υποχρέωνε σε κάθε παράσταση, έστω να βρέχω τα χείλη μου, γιατί δεν μπορούσα να αποδώσω σωστά τον ρόλο. Υποτίθεται ότι αυτό κάποια στιγμή έπρεπε να το αδειάσω, γιατί έπινα και ζαλιζόμουνα, και να μου το ανανεώνει. Ήταν καθαρό οινόπνευμα και έπρεπε να το πιω! Αρρώσταινα! Πάσχιζα για να πω τα λόγια μου. Με έπιανε το κεφάλι μου, πονούσα, μούδιαζαν τα χείλη μου. Αυτό ήταν ένα περιστατικό που το έχω ξεχάσει. Ήταν τόση η ανάγκη μου να επιβιώσω και να συνεχίσω, που το ξέχασα. Θέλω να πω, ότι για τους ηθοποιούς ήταν δεδομένο ότι θα κάνουν τα πάντα. Ό,τι σου ζητηθεί. Δεν υπάρχει τώρα να είσαι ξινή, να είσαι γκρινιάρα. Τι θα πει «Δεν μπορώ»;

«Είναι θέμα εξουσίας και ποιος έχει τη δύναμη. Παίζονται παιχνίδια εξουσίας. Γι' αυτό γίνεται αυτός ο χαμός τώρα»

Ακόμη και να φτάσει στο σημείο να «υποτάξει» έναν ηθοποιό, όπως είπε η Αλίκη Βουγιουκλάκη; Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λέξη; Είναι ακόμη αποδεκτό να «υποτάξει» κάποιος σκηνοθέτης τον ηθοποιό του;

Σίγουρα υπήρχε ανταγωνισμός. Ναι, για κάποιον υπερφίαλο. Είναι θέμα εξουσίας και ποιος έχει τη δύναμη. Παίζονται αυτά τα παιχνίδια, ναι. Γι' αυτό γίνεται όλος αυτός ο χαμός τώρα. Φαντάζομαι ότι αυτό το έκανε και εξαιτίας του ότι ήταν γυναίκα. Ήταν μια γυναίκα, πρώτο όνομα, σταρ και ένας σκηνοθέτης που όπως και να το κάνεις θα είναι πίσω από τις κάμερες. Είναι άπειρα παραδείγματα.

Ειπώθηκε έντονα αυτές τις μέρες από πολλούς καλλιτέχνες, και στα media, ότι όλες αυτές οι αποκαλύψεις μπορεί να δώσουν στο κοινό την εντύπωση ότι ο χώρος της Υποκριτικής είναι ένα «κολαστήριο» και ότι πιθανόν να αποθαρρυνθεί κάποιος νέος να τον ακολουθήσει. Τι πιστεύετε εσείς; Υπάρχει περίπτωση να συμβεί κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη σας;

Είναι μια πάρα πολύ μεγάλη ανοησία αυτό. Όχι, βέβαια. Ξεκαθάρισμα είναι. Πρώτα απ' όλα, η τέχνη λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά. Και για εμάς τους ηθοποιούς και για τους θεατές. Απλώς φαίνεται γιατί «λάμπει». Είμαστε πρόσωπα που θα «πουλήσουν» με το να βγούμε και να εκτεθούμε. Είναι πάρα πολύ μεγάλη έκθεση για εμάς και είναι επώδυνο. Όμως, δεν γίνεται αλλιώς. Ευτυχώς που μας δίνεται αυτή η δυνατότητα και αυτό το προνόμιο να μπορούμε να βγούμε δυνατά προς τα έξω. Μακάρι να βγουν πράγματα και από τους άλλους χώρους. Όχι μόνο δεν ζημιώνει την τέχνη, αλλά την φωτίζει. Η τέχνη είναι για να φωτίζει τα σκοτάδια μας και μόνο αυτός είναι ο σκοπός. Ένας από τους λόγους που εγώ διάλεξα αυτή τη δουλειά είναι για να φωτίσω τα δικά μου σκοτάδια. Όχι για να συγκαλύψω τα σκοτάδια μου. Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει ό,τι βίτσια θέλει. Αυτά μπορεί να τα βγάζει μόνο στο σπίτι του και με συναίνεση. Αλλιώς να φύγει από αυτή τη δουλειά και από οποιαδήποτε δουλειά.

 

Σε γενικές γραμμές, είναι ο χώρος της Υποκριτικής ένας «φιλικός» χώρος για να εργάζεται κάποιος, κατά τη γνώμη σας;

Είναι χώρος χαράς, αν σου αρέσει αυτό που κάνεις και το αγαπάς. Εγώ αγαπώ αυτό που κάνω και για μένα είναι μόνο χαρά και μόνο ενθουσιασμός. Είναι αναζήτηση και είμαστε σαν μικρά παιδιά. Εμείς αναζητούμε την συνεργασία, αναζητούμε το παιχνίδι. Κάθε φορά με τον θίασο, σαν σχολική εκδρομή. Είναι υπέροχο αυτό το ταξίδι, είναι μαγικό. Είναι μαγικό κάθε φορά με τους συναδέλφους, με το έργο, με τον ρόλο, με τον σκηνοθέτη, με όλη την ομάδα. Είναι ομάδα, ούτε ένας σκηνοθέτης μπορεί να λάμψει χωρίς τους ηθοποιούς, ούτε ένας ηθοποιός χωρίς τους άλλους ηθοποιούς, τον σκηνοθέτη, τον φωτιστή, τον σκηνογράφο... Είμαστε όλοι μαζί. Είναι ομαδική δουλειά και αυτή είναι η χαρά.

Υπάρχει κάτι που να ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό σε μεταγλώττιση ή κάπου αλλού; Πού μπορούμε να σας δούμε ή να σας ακούσουμε;

Όχι αυτή τη στιγμή. Από μεταγλωττίσεις είναι κάτι στα σκαριά, αλλά δεν ξέρω ούτε πότε θα βγει ούτε αν θα βγει. Όσον αφορά την τηλεόραση, είχα προτάσεις, ήταν να βγουν, ακυρώθηκαν ή ματαιώθηκαν. Ή αναβλήθηκαν, για να πω κάτι πιο ωραίο που μπορεί να μου δώσει τον ενθουσιασμό ότι θα γίνει κάτι λίγο αργότερα. Προς το παρόν είμαι στο ρόλο της μαμάς.

 

 

«Να μιλήσουν όσοι έχουν υποστεί τέτοιες συμπεριφορές. Έχουν αλληλεγγύη από όλους»

Θέλετε να στείλετε κάποιο μήνυμα σε όσους έχουν υποστεί εκφοβισμό ή παρενόχληση και φοβούνται να μιλήσουν;

Να βγουν και να μιλήσουν. Έχουν αλληλεγγύη και συμπαράσταση από όλους μας. Πρέπει να το κάνουν για τους εαυτούς τους και για να ενωθούμε όλοι μαζί. Αν θέλουμε να πετύχουμε κάτι, μπορούμε να το κάνουμε όλοι μαζί. Όλοι μαζί έχουμε πολύ μεγάλη δύναμη.